Ludzie w okolicach Mełgwi przybywali już w czasach neolitu. W latach przedpiastowskich obszar obecnej gminy zamieszkany był przez Lędzian – plemię Słowiańskie, jednakże nie występowały tu większe osady. Osiedleniu nie sprzyjały w XIII wieku liczne wojny, wojny domowe jak i najazdy tatarskie. Dopiero na przełomie XIII i XIV wieku powstały osady Mełgiew i Janowice. Były one własnością rodu rycerskiego herbu Lewart. W następnym 100 – leciu liczba osad rycerskich zwiększała się i tak powstały osady: Krzesimów i Trzeszkowice.
W Polsce szlacheckiej podział administracyjny kształtował się na poziomie województw, powiatów a najmniejszą jednostką terytorialną była parafia. Pod parafię podlegało od kilku do kilkunastu wsi skupionych w obrębie kościoła katolickiego. XVI wieczna parafia Mełgiew obejmowała swoim zakresem wsie: Mełgiew, Janowice, Krzesimów, Trzeszkowice, Minkowice, Krępiec, Wierzchowiska i Bystrzejowice.
Po III rozbiorze Polski tereny Lubelszczyzny podlegały pod Galicję Zachodnią. Po wyzwoleniu obecna gmina Mełgiew należała do Księstwa Warszawskiego. W toku licznych zmian w 1864 r. na mocy ukazu carskiego utworzono gminę Mełgiew pod którą podlegały wsie: Dominów, Janowice, Jacków, Józefów, Kazimierzów, Krępiec, Minkowice Górne, Minkowice Dolne, Mełgiew, Smolarnia, Trzeciaków, Trzeszkowice, Złość i Żanecin. Równocześnie powstałą także gmina Krzesimów, składająca się z gruntów chłopskich ( włościańskich) jak i folwarcznych ( dworskich). Obecne wsie sołeckie nazywane były gromadami. W drugiej połowie XIX wieku doszło do reorganizacji samorządu gminnego w wyniku czego zlikwidowano gminę Krzesimów i dołączono ją do istniejącej gminy Mełgiew.
W sierpniu 1919 roku sejm Polski uchwalił nowy podział administracyjny obszaru kraju. Powstało województwo lubelskie oraz powiat lubelski, do którego należała gmina Mełgiew.
W dniu 1 stycznia 1999 roku wprowadzono w Polsce nowy podział administracyjny. Obowiązujący wcześniej dwustopniowy podział administracyjny zastąpiono podziałem trójstopniowym, w którego skład wchodzą województwa, powiaty i gminy. Nowy podział administracyjny, od chwili jego wprowadzenia w 1999 roku, uległ niewielkim modyfikacjom. W 2002 roku utworzono 7 nowych powiatów i jedną nową gminę oraz zlikwidowano 12 gmin. W 2003 roku zlikwidowano jeden powiat. Dodatkowo co roku następują niewielkie korekty granic województw, powiatów i gmin.
Obecnie Polska dzieli się na 16 województw, 379 powiatów i 2478 gmin. Od 1999r. gmina Mełgiew należy do powiatu Świdnickiego oraz bez zmian do województwa lubelskiego.
W 1993 roku gmina jako jedna z pierwszych w Polsce przystąpiła do ustanowienia herbu. Zaproponowano aby w herbie gminy obok motywu Lamparta umieścić także motyw rzeki. Z połączenia tych dwu motywów zaprojektowano herb gminy w następującym kształcie:
– w czerwonym polu tarczy herbu znajdują się dwa wspięte lamparty srebrne w złotej koronie
– lamparty skierowane ku sobie są rozdzielone błękitną rzeką, która jest umieszczona w lewy skos.
